(Allah kepareng nglonggarake rejeki  tumraping pawongan kang dikersakakE sarta matesi tumraping pawongan kang dikersakakE. Wong iku gumbira atine kanthi panguripan ana ing  donya. Kamangka panguripan donya iku mung mujudake kesenengan sing sethithik manawa ditandhing karo panguripan akhirat.) (Q.S. Ar-Ra’d (13) : 26).

Abdullah bin Amr bin Ash. Ngucap ma­rang para sahabat (jama’ah), sira padha nangisa. Yen sira ora bisa nangis, coba ethok-ethok (berpura-pura) nangis. Upa­ma sira kabeh mangerteni sawijining ilmu, tamtu sira kabeh bakal nangis, saengga swa­ranira magep-magep, lan sira kabeh bakal nindakake ibadah shalat nganti ge­ge­rira benthet. Mangkono ungkapan sing diucapake  Sahabat Abdullah bin Amr bin Ash. Hiya mangkono iku mau, tuladha sing padha ditindakake dening para saha­bat laku zuhud krana wedi marang Allah. Sing njurung laku zuhud iku, yaiku iman kang kukuh bakuh, sarta binarung (diiringi) dening amal shaleh sarta linandhesan de­ning ilmu, saengga iman lan ilmu iku nya­wiji. 

(16). TAWAKAL MARANG ALLAH

Sing dimaksud tawakal, yaiku gu­man­tung­ing  ati kang tulus marang Allah, krana nggayuh kemaslahatan sarta nulak marang kemadharatan, becik urusan do­nya lan urusan akhirat. Trep karo  dhawuhe Allah mangkene maksude:

(a). “Sok sapa wonge kang suma­rah (tawakal) marang Allah, Allah bakal  nyukupi kabeh keperluane ma­rang dheweke.” (Q.S. Ath’Thalaq (65):3).

(b). “Sok sapa wonge sing taqwa (wedi) marang Allah,  Panjenengane bakal kepareng nggampangake da­lane (jalan keluar) wong iku.” (Q.S. Ath’Thalaq (65):2). (3).“Sok sapa wonge sing to’at marang Allah lan to’at marang utusanE (Rasulullah), hiya wong kang mangkono mau bakal kagolongake karo wong-wong kang wus padha kaparingan nikmat dening Allah, kaya dene para Nabi, para wong kang padha temen-temen, para wong kang padha mati syahid, lan para wong kang padha becik-be­cik, becik tumindake. Wong kang ka­sebut iku kabeh dadi becik-beciking mitra.” (QS. 4:69).

Perlu dimangerteni, manawa tawakal iku mujudake af’al (perbuatan) ati, dudu ka­golong  laku tumindake badan. Mula ora lelawanan antara tawakal lan nindakake usa­ha (ikhtiyar). Njeng Nabi iku mujudake pribadi sing paling tawakal marang Allah. Jlentrehe mangkene: Tawakal iku sipate. Dene ikhtiyar iku mujudake sunnatullah. Tumraping wong kang tawakal iku ora kena ninggalake sunnahe, yaiku nindakake ikhtiyar (usaha). Contone mangkene. Njeng Nabi lagi miyos mbeneri perang Uhud ngagem ageman  perang (baju besi pada masa itu). Sarta ora nate, sanajan ta mung sepisan, nalika ngrawuhi barisan perang tanpa ngagem ageman perang (baju besi). Yaiku nalika Njeng Nabi arep nindakake jihad sabilillah, ibadah haji utawa umrah, panjenengane tansah ngas­ta sangu (perbekalan, uba rampe).

Gegyutan karo apa kang wus katur ing ndhuwur, bisa dimangerteni lan dipa­ha­mi, manawa hakekat tawakal, yaiku gu­mantunge ati marang ngarsa Allah, ru­mang­sa seneng tentrem atine, adhem ayem marang Allah, lelandhesan karo il­mu, manawa sekabehing kaperluwan  (ke­butuhan), kafakiran lan liya-liyane, iku gumantung marang Allah, ora gumantung marang tangane liyan.

(17). RIDLA

Para Ulama sarujuk, manawa ridla iku mujudake  sikep sing disunnahake, malah sunnah sing muakkadah  (yang ditekan­kan). Rasulullah paring dhawuh, mang­kene maksude: “Tumraping wong kang ridla, Allah minangka sesembahanE, Mu­hammad minangka UtusanE, Islam mi­nangka agamane, ateges wong iku wus bisa ngrasakake nikmate iman.” (HR. Muslim, Turmudzy). Nalika swijining wong ke­prungu swara adzan nuli ngucap, aku ridla  Allah minangka sesembahanku, Muham­mad iku minangka Utusane Allah, Islam dadi Agamaku insya Allah dosane bakal di­ngapura. (HR.Muslim). Kekarone hadits kasebut wus ngliputi  keridla-an Rububiyah lan Ilahiyah, ridla

marang Rasul minangka UtusanE, Islam Agamane sarta pasrah (sumarah) ma­rang Allah, PanjenenganE. Gemblenge, tumrap pawongan kang ndarbeni sikep (sipat) papat kang katur ing ndhuwur mau, ateges pawongan iku bener-bener tulus-ikhlas. Sipat papat iku gampang diucapake, nanging ora gampang utawa angel dia­mal­ake. Apa maneh manawa babagan iku lelawanan karo hawa nepune lan keka­repane.

Keterangane mangkene: Ridla Ilahiyah iku nyakup marang PanjenenganE, ora ana sesembahan kang pantes sinembah, kajaba mung marang Gusti Allah Dzat Kang Hamurbeng Dumadi Jagat Raya dalah sak isine iku, yaiku kang Maha Esa sarta rila (ridla) nindakake amal ibadah marang Pan­jenenganE. Maknane, tumraping wong kang laku ridla iku, bakal nindakake seka­behing  marang Dzat  kang Maha Kuwasa. Dene ridla tumrap Rububiyah iku ngliputi  ridla ketetepanE marang kawulanE. Ora mangro tingal (meng-esakan) marang Allah kanthi cara tawakal marang Allah., nyuwun pitulungan sarta sekabehing per­-ka­ra gumantung marang Allah. Ridla ma­rang Muhammad minangka UtusanE, su­ma­rah utawa pasrah kang ngabehi ma­rang panjenengane. Ora nganut pituduh, kajaba saka apa sing dingendikakake, sing ditetepake (taqdir) Njeng Nabi Muhammad saw. Dene ridla marang agamane (Islam), kang wus ditetepake dening agamane (Islam), sing diperintahake kudu ditindakake, lan sing di larang, kudu ditinggalake. Lha sing sunnah lan mubah bakal ditindakake kanthi ridla, sumarah (pasrah) kanthi ati kang tulus.

Sikep utawa laku ridla iku ora diwa­ji­bake marang kawulanE. Allah mung ju­rung sarta kepareng paring pangalemba­na (me­­muji) marang pawongan kang nin­dakake laku ridla (rila). Allah kepareng pa­ring pitu­duh, manawa piwalese (ganjara­ne) laku ri­dla iku, yaiku Keridla-anE. Sing sa­temene Keredla-ane Allah iku luwih agung lan luwih mulya katimbang swarga dalah sak isine. Mula sok sapa wonge kang laku ridla ma­rang Allah, Allah bakal  ridla marang Ka­wulanE. Ridla lan sabar iku af’al qalbu (pe­kerjaan ati). Ana pitakonan apa be­­dane sa­bar lan ridla? Mangkene ketera-ngane:

(a). Sabar iku maknane nahan dhiri (me­ngendalikan nafsu) sarta nyegah ama­rah (marah), nalikane kataman lara utawa pacoban saka ngarsaning Allah, binarung (diiringi) pangarep-arep uwale (ilange) rasa lara utawa kuciwa mau. Kajaba saka iku ngendhaleni nepsu, ora nganti nindak­ake samubarang kang dilarang.

(b). Dene ridla, iku ateges jembar dha­dhane (berjiwa besar), nalika kataman mu­sibah (pacoban) saka ngarsaning Allah tanpa ngarep-arep uwale (ilange) rasa lara uwa kuciwa (krana pacoban mau). Na­nging ridla mau njalari entheng, krana ka­pitayan (keyakinan) dalah ilmu sing  ngendhaleni atine. Malah manawa ridla iku saya mantep, kadhang kala rasa lara, kuciwa iku bisa sirna, ora rinasa. Ridla mi­turut para Ulama, sumarah (pasrah) kan­thi tulusing ati, manawa kataman musibah saka ngarsaning Allah, Allah bakal paring  pituduh. Dhawuhe Allah mangkene mak­su­de: (a) “Ora ana wong kataman paco­ban, musibah (ujian), mesthi kalawan idine Allah. Dene sok sapa wonge kang iman marang Allah, Allah bakal nuduhake atine wong iku. Allah iku nguningani ing seka­behing perkara.” Mangkono Ibnu Mas’ud ngucap.  (Ana Candhake)