KADURJJANAN arupa tenung utawa santhet pranyata wis ana  nalika jaman Hindia Belanda. Ana ing abad 16-17 sing jenenge santhet uga wis ana, lan dadi kawigaten aparat hukum ing jaman iku. Arepa kanggo mbuktekake soal santhet lan tenung uga angel. Ingga patine uwong kang kena tenung utawa santhet mung madeg ana ing pangangen-angen. Pihak pamarentah kolonial Walanda mung gawe anjuran supaya nanem wit kelor kanggo nyegah kiriman santet utawa tenung.

            Ahli sejarah HJ De Graff mratelaake menawa ing abad 16 Masehi kadurjanan santhet lan tenung dadi pocapan warga masyarakat kang urip ing Batavia. Nanging ora ana pelaku santhet utawa tenung kang diadili. Warga masyarakat mung mandheg ing panganggep menawa kurban kang lara utawa malah nemoni pati iku merga oleh kiriman santhet. Ingga akeh kasus ‘main hakim sendiri’ merga katudhuh dadi dhukun santhet.

            Ing jaman Belanda temtu para pejabat kolonial Belanda kang dadi sasaran santhet. Para pengedhe Walanda dianggep wis ngadani penindasan, utawa siksaan marang warga pribumi. Bisa dibayangake sereme politik wektu iku. Santhet dadi bagian senjata kanggo males wirang marang kaum penjajah kang dianggep wis gawe kawicaksanan kang nyengsaraake kalangan pribumi.

            Sejarahwan De Graaf mratelakake kutha Batavia ana ing abad 17 iku nyeremake. Merga kawicaksanan kang dianggep ngrugekake kalangan pribumi. Akeh wong Walanda kang kena santhet merga kawicvaksanan kang sewenang-wenang. Para kurban santhet wiwit saka pedunungan elite ing laladan Jembatan Batu tekan laladan Gunung Sahari. “Kahanane banget nrenyuhake, wong kang kena santhet matane metu. Nalika bebuwang ngetokake getih, engga pori-porine metu getih,” critane ahli sejarah kang akeh nulis ngenani Keraton Mataram ing Jawa Tengah, wiwit madege, kuncarane Mataram ingga tekan ambruke kerajaan kang mbiyen nduweni kekuwasaan ing Pulau Jawa.

            Merga kanthi politik devide it impera yaiku ngedu ing antarane para sentana Mataram. Kerajaan Mataram kang kaloka iku mundur. Akhire Mataram kapecah-pecah ing pirang-pirang kekuwasaan. Kanthi mangkono Walanda bisa njajah bumi nuswantara 350 taun lawase. Muswantara akhire mardika sakwise ganti jeneng kanthi jeneng Republik Indonesia. Indonesia mardika tanggal 17 Agustus 1945. Kanthi diproklamasiake ana ing Pegangsaan Timur Jakarta tsmhhsl 1q7 Agustus 1945.

            GODHONG KELOR

            Krenahe penjajah Walanda kanggo ngawekani serangan santhet pihak Belanda nduwe cara kanthi nanem wit kelor. Kandhane wit kelor isa kanggo penangkal kiriman santhet. Mligine godong kelor. Merga iku ana ing pedudungan kang akeh warga Walandane tuwuh wit kelor kanggo penangkal santet. Kalangan pedunung Walanda uga marani dukun kanggo ngusadani serangan santhet. Akeh-akehe para dhukun saka kalangan pribumi kang paham marang kadurjanan santet.

            Nanging ing abad 16 lan 17 iku arang ana dukun santhet kang digawa menyang pengadilan. Merga pihak Belanda angel mbuktekake menawa wong iku kena santhet. Nganti saiki kadurjanan liwat santhet angel dibukteake. Para penggedhe Walanda uga ora wani bales kanthi ngirimake santhet. “Slamet saka kiriman santhet kanggone kalangan warga Walanda uwis matur nuwun. Kena apa golek masalah kanthi ngirimake santhet genti,” kandhane ahli sejarah De Graaf.

            Batavia maune jenenge Jayakarta. Nanging  diowahi dadi Batavia. Kanthi jupuk asma Batav leluhure bangsa Walanda. Jaan Peter Coen lair iong Horn 1586 utawa 1587. Tanggal laire kurang jelas  Kang jelas nalika piyambakr dibaptis 5 Januari taun 1587. Nalika umur isih 13 taun dheweke dikirim menyang Roma Italia ana kono dheweke ajar dagang marang pedagang Belgia kang asmane Joost De Visser lan uga sinau bab basa.

            Tanggal 22 Desember 1607 dheweke ngumbara menysng Hindia kang mengkone dadi Hindia Belanda. Dheweke tugas minangka juru tulis nalika ngadani pangumbaran ing Pulo Banda Hindia. Ing kene dheweke aktif ana perundingan karo Rangkaya, sebutan marang pemimpin ing pulo Banda. Pranyata prajanjen ora disepakati. Ana ing kono pranyata bala tentarane ‘dibantai;. Udakara  wong Landa 27kang arep ngadani perundingan mati. Nanging JP Coen slamet., Ya merga iku dheweke dadi wong tegelan. Ingga minangka salah sijine penggedhe Walanda kang kejem. Ingga kalebu salah sijining gubernur jenderal Walanda kang disengiti kalangam pribumi.

            Tanggal 18 April 1618 dheweke diangkat minangka gubernur jenderal. Nanging lagi 21 Mei 1618 resmi njabat minangka penggedhene VOC ing Hindia nalika umure lagi 31 taun. Dheweke tiwas 21 September 1629. Ana ing umur 42 taun. Saka arsip dikandhakake Jaan Pieter Coen tilar ndonya merga lara kolera. Nanging ana sing kandha patine merga penyakit misterius. Aja-aja tokoh kang uga dikenal kanthi jeneng Murjangkung iki, merga pawakane kang kuru dhuwur iki merga diracun. Aja-aja tiwase Jaan Pieter Coen iki merga disantet. Merga minangka penggedhe dheweke kalebu disengiti. Merga asring mara tangan menawa apa kang diprentahke ora ditindhakake.

            Dheweke tegel mateni warga kepulauan Banda kang jumlah wargane udakara17 ewu uwong. Kira-kira krungu jenenge Jaan Pieyer Coen utawa Murjangkung iku wong pribumi pada nduwe panggigit. Arepa mangkono kanggone warga kota Hoorn dheweke minangka pahlawan. Piyambake digawekake patung ing salah sijine pojok kutha Hoom. Mangkono. (Hamid Nuri)