I.  Dosa Turunan Kuwi Sejatine Ana Apa Ora

Cung, kowe aja pisan-pisan gawe seng­­sarane liyan, sebab yen kowe durung bisa nyaur mengko anakmu sing bakal nyaur. Yen anakmu durung bisa nyaur ya putumu sing kudu nyaur, buyut, canggah, warèng, udheg-udheg, gantung-siwur, de­bog-bosok, galih asem. Mengkono dha­wuh-pangandikaning bapakku wektu aku isih bocah kencur.

Aku percaya yen bapak dhawuh mang­kono kuwi mesthi ana dhasare, bisa uga kabeh kuwi pancen angger-angger utawa firasat sing diugemi wiwit jaman nenek moyang kita kabeh. Sing dadi masalah, apa sedulur-sedulur isih percaya karo ang­­ger-angger iki apa ora? Yen aku isih per­caya, amarga ora ana rugine menawa te­tep percaya. Kita kabeh dadi wedi yen arep tumindak sing bisa gawe sengsa­raning lian.

Sing tak gumuni kuwi, ya sedulur, yen ana sebutan mesthine rak ana kedaden, dadi yen mung turun lima, ya sebutane mung tekan warèng. Anak, putu, buyut, canggah, warèng. Lha terus sebutan... udheg-udheg, gantung siwur, debog bosok lan galih asem kuwi dijupuk saka apa? Yen manut panemuku, ya mesthi bae kedaden iku pancen ana, tegese nenek moyang kita kabeh iki ana sing umure nganti nyandhak turun sanga. Yen digawe rata-rata umur 20 taun, ateges mbah buyute dhewe ana sing nganti nyandhak umur 180 taun. Uta­wa yen rata-rata 15 taun ya mung tekan antarane 120 nganti 150 taun.

Aku dhewe tau menangi sedulur sing umure nganti nyandhak warèng, ana­nging tak sawang anak putune tansah wadon, dadi arepa nganti duwe warèng, umure kira-kira mung tekan 110 taun, iku wae wektu warènge lair, durung nganti sepasar wis seda dipundhut sing kuwasa. Yen para sedulur ana sing menangi nganti tekan udheg-udheg utawa gantung-siwur utawa debog bosok apa maneh nganti galih asem ya bagus. Ateges sesebutan kuwi pancen bener cocog karo kahanan sing sakbenere.

***

Cung...kuwi saka tembung kuncung, sebutan kanggo bocah cilik sing tegese padha karo sebutan rek, le, gus lan liya-liyane.

II. Ing Angkasa Ana Naga Raseksa

....”Mak, sebabe apa ya mak, montor mabur kuwi kok ndadak nganggo kiti­ran...? takonku marang emakku wektu aku isih bocah kencur...” ngene lho cung, kowe tak kandhani, ing awang-awang kuwi kebak naga sing gedhe-gedhe, mula yen montor mabur ora nganggo kitiran mengko dica­plok karo naga, dadi kitiran kuwi gunane kanggo meden-medeni naga supaya ora dicaplok. Mengkono jawabe emakku kanthi tembung lan lagu sing mantep kaya yen maringi sesorah marang warga desaku.

...”Ngono ta mak”. Aku percaya ning emakku sebab bapakku lurah, dadi mi­nangka bu lurah ya kerep paring dhawuh marang ibu-ibu desaku.

Aku dhewe lali, mbuh setaun apa rong taun sawise kedadeyan iki aku dolan neng tangga desa. Pamanku dadi carik neng desa kuwi dadi bulikku sing bu carik kuwi langsung tak takoni...lik, makku kandha yen ing awang-awang kuwi akeh banget naga sing gedhe-gedhe, mula yen montor mabur ora nganggo kitiran, mengko dica­plok naga...?” bener cung, apa sing dicri­takake makmu kuwi kabeh bener.... ja­wabe bulikku kanthi pada sing mantep.

Sakteruse bulikku malah takon... “Cung apa makmu durung crita ngenani wong ndhayak sing senengane mangan uwong...”

“Durung lik, mbok aku dicritani lik su­paya ngerti” panjalukku kanthi me­melas.

“Ngene lho cung, wong ndhayak kuwi senengane mangan daginge menungsa. Jare daging menungsa luwih enak tinim­bang daging kewan, malah cung, wong ndhayak kuwi yen wis tuwa. Ora kena nyambut gawe saben dina dikongkon mangan terus supaya lemu. Mengko yen wis lemu dibeleh perlu kanggo bancak­an...” jawabane bulik uga katon mantep tanpa ragu-ragu.

Wektu iku aku isih bocah, dadi durung bisa mikir kahanan sing sakbenere. Malah aku rumangsa bangga sebab kanca-kan­caku durung padha ngerti masalah iki. Bareng aku wis diwasa wis sekolah neng njaban rangkah aku lagi ngerti yen kabeh kuwi mung pokal gawene penjajah Lan­da, supaya bangsa kita tetep bodho lan ora rukun ing antarane suku siji lan sijine.

Montor mabur nganggo kitiran supaya ora dicaplok naga, tujuane supaya kita kabeh ora perlu sinau aerodinamik lan ga­ya aksi reaksi minangka dhasar ngga­we montor mabur. Sakteruse wong ndha­yak seneng mangan daging  menungsa tujuane jelas, supaya wong Jawa aja nganti rukun karo wong dhayak, wong Jawa aja nganti rukun karo wong Bu­gis...lan sapiturute.

Jenenge penjajah ya mesthi wae tansah mbudidaya supaya kita kabeh tetep bodho, dadi anggone njajah bisa lang­geng. Ananging kabeh kuwi wis ana sing ngatur, yen Gusti Allah ngersakake mer­dika ya merdika. Mesthi wae lantaran jasane para pejuang kamardikan sing ora bosen-bosen mbeber lan nggugah ma­rang bang­saku supaya ngerti kahanan sing sabanere.

Mula sedulur-sedulur wajib kanggone kita kabeh melu njaga aja  nganti kamar­dikan kita iki dirusak dening liyan. Paling ora yen para sedulur ora bisa melu ndan­dani, ya aja pisan-pisan melu ngrusak. Saupamane sedulur mung bisa njaga kulawarga lan tangga-tangga, aja nganti katut kena narkoba, ya wis apik luwih-luwih yen bisa melu njaga sakampung.

Muga-muga Gusti Allah tansah paring pangayoman marang kita kabeh... amin. *